تمرین اول: تاب‌آوری چیست؟
برای کسب هر مهارتی باید ابتدا با آن آشنا شد و ابعادش را مورد بررسی قرار داد. تاب آوری و تحمل سختی نیز یکی از مهارت های مهم فردی است که با کسب آن می‌توان آسان‌تر با روند زندگی همگام شد و عملکرد را بهبود بخشید. اما همانطور که گفتیم باید ابتدا آن را به خوبی بشناسیم.
آشنایی با مهارت تاب آوری
تاب آوری در لغت
معادل انگلیسی تاب آوری یعنی resiliency از ریشه لاتین resili به معنای بازگشت به عقب مشتق شده است. در زبان فارسی، علاوه بر خود واژه تاب‌آوری، از واژگان و عبارات دیگری هم برای اشاره‌کردن به این‌مهارت و ویژگی، استفاده می‌شود؛ از جمله: آستانه تحمل، مدارا کردن، صبرو بردباری، آستانه تحمل فشار یا درد، انعطاف‌پذیری و انطباق با شرایط.
تعریف مهارت تاب آوری
تاب‌آوری را می‌توان توانایی فرد برای بازسازی خود پس از وقوع مشکلات و مصائب، مدارای او با سطح بالایی از تغییرات مداوم و مخل، توانایی وی در حفظ سلامتی روح و جسم و همچنان انرژی خود در برهه‌های پرتنش و نهایتاً برگشت به حالت اولیه پیش از بروز مشکل تعریف کرد.
در واقع تاب‌آوری را می‌توان مهارت فرد در یافتن مسیری جدید دانست، زمانی‌که مسیر زندگی پیشین او با موانعی روبه‌رو شده است. اگر فرد بتواند تمام این‌کارها را بدون استفاده از روش‌های مضر و بدون آسیب‌رساندن به خود و دیگران انجام دهد، می‌توان تاب‌آوری بالایی برای وی متصور شد.
در برابر وقوع مصائب و سختی‌ها، می‌توان دو‌واکنش نشان داد، می‌توان از آن به عنوان ابزاری برای رشد و تعالی و تقویت توانایی روحی استفاده کرد و یا در برابر آن درهم شکست و خود را برای باقی عمر، یک‌قربانی تلقی کرد.
حتماً تا به حال با سرگذشت بازماندگان حوادث سخت و دردناک مواجه‌شده‌اید.
افرادی که از نقص عضو، بیماری‌ای صعب‌العلاج، از‌دست‌دادن یک‌عزیز، از‌دست‌دادن یک‌توانایی یا ثروت و یا چالش‌هایی این‌چنینی، جان سالم به در برده‌اند و سرگذشت خود را در قالب یک‌کتاب یا مستند با جهانیان شریک شده‌اند.
چیزی که در تمام این‌بازماندگان مشترک است، این است که همه آن‌ها، به آن‌چالش اصلی و دردناک زندگی خود، به مثابه یک‌نقطه عطف نگاه می‌کنند. به مانند سکوی پرشی که آن‌ها را به سمت زندگی‌ای بهتر و متفاوت سوق داد.
تاب‌آوری مرز باریکی است میان قوی‌تر شدن پس از وقوع یک‌حادثه، یا ضعیف‌شدن؛ بین مدارا‌کردن یا خرد‌شدن، میان بهتر و یا بدتر‌شدن.
تاب‌آوری یک‌مهارت است و ما در هر‌سن و شرایط و قوای ذهنی‌ای، می‌توانیم مهارت‌های روانی را بیاموزیم، فقط باید بدانیم که مطالعه یک‌دستورالعمل این‌چنینی کافی نیست؛ بلکه باید تصمیم‌گرفت و با تمام قوا تمرین کرد تا به آن دست‌یافت. تاب‌آوری هم مانند سایر مهارت‌های ذهنی، یک‌مولفه بالقوه در وجود ما است که باید آن را با تمرین، بالفعل کنیم.
افراد تاب‌آور چه ویژگی‌هایی دارند؟
طبق نمودار زیر، نوع واکنش افراد به تنش‌ها و چالش‌های سخت زندگی، با یک‌دیگر متفاوت است و این، نوع چهارم است که آن را واکنشی تاب‌آورانه محسوب می‌کنیم.
قربانی‌دانستن خود، یکی از شایع‌ترین واکنش‌ها به مشکلات زندگی از طرف افرادی است که تاب‌آوری کمی دارند.
- این‌افراد تمام پیشنهادات و راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط دیگران را رد می‌کنند
- و هیچ اقدامی برای حل مشکل انجام نمی‌دهند.
- آن‌ها دیگران و یا زندگی را عامل اصلی مشکلات خود می‌دانند و آن‌ها را سرزنش می‌کنند و چون باور دارند که مقصر تمامی این‌تنش‌ها عاملی بیرونی است، خود را برای حل مشکل، درمانده می‌بینند.
اما در مقابل، افراد تاب‌آور معتقدند که باید مشکل را حل کرد:
- آن‌ها هم مانند سایر افراد احساسات منفی ناشی از تنش را تجربه می‌کنند اما به آن اجازه نمی‌دهند که روند زندگی‌شان را مختل کند.
- افراد تاب‌آور اعتقادی راسخ به این‌سخن نیچه دارند: «آنچه مرا نکشد، قوی‌ترم می‌کند.»
- افراد تاب‌آور، بسیار منعطف هستند و در تبدیل موقعیت‌های بد به موقعیت‌های خوب، استادند، آن هم دقیقاً زمانی که همه از بدشانسی گلایه می‌کنند.
- این‌افراد قادرند به سرعت خود را با محیط انطباق دهند و پیشرفت کنند و این‌موضوع سبب می‌شود اعتماد به نفسشان نیز تقویت شود.
احساسات منفی مداوم و مزمن مانند احساس ترس، خشم، اضطراب، پشیمانی، درماندگی و یا ناامیدی می‌توانند تاب‌آوری ما را تا حد زیادی کاهش دهند. این‌احساسات درواقع مانند ویروس‌هایی هستند که با تضعیف سیستم ایمنی بدنمان، مارا نسبت به بیماری‌ها آسیب‌پذیر می‌کنند. با این تفاوت که به سیستم ایمنی روان ما حمله می‌کنند و با تضعیف تاب‌آوری و پایین‌آوردن آن، به سمت انفعال و ناامیدی سوقمان می‌دهند.
دروس دوره تاب آوری :
